آموزش از راه دور، آموزش الکترونیک، آموزش آنلاین یا آموزش مجازی؟

بسیاری از مردم و حتی کارشناسان فعال در صنعت آموزش اصطلاحات «آموزش از راه دور»، «آموزش الکترونیکی»، «آموزش آنلاین» و «آموزش مجازی» را به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌دهند.

حقیقت این است که آموزش الکترونیکی، یادگیری‌آنلاین و یادگیری مجازی همگی زیر چتر مفهوم " یادگیری با فناوری پیشرفته " قرارگرفته و لیکن معانی متمایزی داشته و بر جنبه‌های متفاوتی از آموزش تمرکز دارند. جهت درک تمایز این مفاهیم لازم است به دو مقوله موقیعت مکانی مدرس و فراگیر و چگونگی فرآیند یادگیری توجه شود.

طی فرآیند یادگیری، مدرس و فراگیر می‌توانند در یک موقعیت مکانی یکسان یا کیلومترها دور از یکدیگر باشند. تعاملات بین مدرس و فراگیر می‌تواند همزمان یا غیرهمزمان باشد. دسترسی به محتوای آموزشی می‌تواند در بستر اینترنت (آنلاین) یا بدون نیاز به اینترنت (آفلاین) صورت گیرد و نهایتا رسانه محتوای آموزشی می‌تواند دیجیتال یا آنالوگ باشد.

جدول زیر یک نمای کلی از تفاوت آموزش از راه دور، آموزش الکترونیکی، آموزش آنلاین و آموزش مجازی ارائه می‌کند:

نکته قابل توجه در یادگیری از راه دور این است که مدرس و فراگیر در یک مکان نیستند، محتوای آموزشی به دو حالت آنلاین یا آفلاین و در قالب محتوای دیجیتال (ویدئو، صوت، فایل‌های الکترونیک و...) یا آنالوگ (کتاب، جزوه، بروشور و...) در اختیار فراگیر قرار می‌گیرد. همچنین ارائه و دریافت بازخورد بین مدرس و فراگیر می‌تواند به صورت همزمان یا غیرهمزمان صورت گیرد.

نکته قابل توجه در خصوص یادگیری الکترونیک تمرکز بر جنبه دیجیتال آموزش و بهره‌مندی از محتواهای آموزشی دیجیتال است. موقیعت مکانی مدرس و فراگیر می‌تواند یکسان یا متفاوت باشد، محتوای آموزشی می‌تواند به دو حالت آنلاین یا آفلاین ارائه شود و همزمانی ارتباط بین مدرس و فراگیر اختیاری است. 

نکته قابل توجه در یادگیری آنلاین لزوم اتصال به اینترنت و فضای وب برای یادگیری است. یادگیری آنلاین حتی شامل جستجو درموتورهای جستجو، تماشای فیلم‌های آموزشی یا خواندن پست‌های یک مقاله می‌باشد. بنابراین به طور غیرمستقیم، ارتباط در یادگیری آنلاین نیز اختیاری است.

نکته قابل توجه در یادگیری مجازی، تعامل همزمان و بلادرنگ مدرس و فراگیران با یکدیگر است. همین ویژگی این سبک از آموزش را به خط مقدم رویکردهای یادگیری مبتنی بر فناوری سوق داده است.  

لازم به ذکر است صاحبنظران معتقدند در آینده و با پیشرفت تکنولوژی، این تعاریف نیز تغییر خواهندکرد و واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، تجربه یادگیری انعطاف‌پذیرتری را ارائه خواهند داد. همچنین رابط‌های مغز-رایانه نیز به‌عنوان ابزارهای یادگیری بالقوه مورد بررسی قرار خواهندگرفت و یادگیری غیرمتمرکز طرز تفکر ما را در مورد آموزش تغییر خواهدداد.

منبع :https://nesslabs.com/distance-learning-e-learning-online-learning-virtual-learning-difference
ترجمه: سارا سادات جمالی - کارشناس آموزش الکترونیک معاونت آموزش و کارآفرینی جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان