مهارت‌های ضروری برای بهبود تفکر انتقادی
داشتن تفکر انتقادی یک مهارت اکتسابی است. بدین معنا که افراد در بدو تولّد دارای تفکر انتقادی نیستند و با گذشت زمان و تمرین و ممارست می‌توانند به آن دست یابند. کسب و کارهای فناور محور امروزی به شدّت نیازمند افرادی هستند که خلاقانه و منتقدانه تفکر می‌کنند و به دنبال حل مسائل به شیوه‌ای نو و مبتکرانه هستند.
داشتن مهارت تفکر انتقادی مستلزم داشتن توانمندی هایی است:
1- آنالیز
بخش عمده‌ای از تفکر انتقادی به بررسی دلایل اتفاق افتادن یک مشکل براساس داده‌ها یا اطلاعات موجود می‌پردازد. افراد تحلیلگر به خوبی می‌توانند اطلاعات را بررسی کرده معنای آن را درک کنند و پیامدهای احتمالی آن را حدس بزنند.
پس سعی کنید مهارت‌های زیر را در خود بهبود دهید تا یک آنالیزور قوی شوید:
• توانایی پرسیدن سؤالات عمیق و باز پاسخ
• تحلیل داده‌ها
• تحقیق و پژوهش
• تفسیر اطلاعات
• قضاوت
• شناخت الگوهای تکرار شونده
• پرسش‌گری و زیر سئوال بردن نتایج غیرقطعی
• بررسی صحت داده ها و اطمینان از منبع آنها و سعی در بهبود نتایج به صورت مستمر
2- ارتباطات
برای رشد دادن یک تفکر یا ایده باید با دیگران ارتباط گرفت. از طرفی دیگر، تفکر انتقادی در گروه‌های کاری امکان بروز بیشتری می‌یابد.
برای تقویت ارتباطات مهارت های زیر را در خود تقویت کنید:
• گوش‌دادن فعالانه
• توانایی ارزیابی موقعیت ها
• همکاری با دیگران
• صحبت کردن و توضیح مسائل و مشکلات (ارائه دهنده خوب بودن)
• تقویت شخصیت فردی
• بهبود توانایی‌ها برای کارهای گروهی
• تقویت ارتباطات کلامی و نوشتاری
3- خلاقیت
تفکر نقادانه به همراه خلاقیت و نوآوری ارزش پیدا می‌کند. یافتن الگوها بدون ارائه یک راه حل، ارزش چندانی نخواهد داشت. داشتن خلاقیت، جهانی متفاوت را در پیش‌روی افراد خواهد گذاشت. برای خلاق شدن بهتر است به توانایی‌های زیر توجه داشته باشید:
• انعطاف‌پذیری
• شناخت مفاهیم
• کنجکاو بودن
• سناریو پردازی
• افزایش قدرت استنباط
• پیش‌بینی و توانایی حدس زدن
• تعریف چشم انداز
مهارت های مورد نیاز برای تفکر انتقادی:
4- ذهن باز
در تفکر انتقادی بیش از هر چیزی نیاز است تا بدون هیچ پیش فرضی و تنها بر اساس اطلاعات دریافتی به آنالیز و قضاوت بپردازیم. هدفمندی و نداشتن تعصب کور، بسیار مهم است.
برای داشتن ذهنی باز (یا آزاد) باید توانایی‌های زیر را در خود تقویت کنید:
• بررسی راه های متنوع
• انصاف
• فروتنی و تواضع
• دوری از تعصب، پیش داوری و قضاوت های قالبی
• بهبود توانایی مشاهده کردن
• بازتاب دادن و پوشش همه زوایای یک موضوع
5- توانایی حل مسئله
حل مسئله یکی دیگر از مهارت‌های مهم در تفکر انتقادی است. برای حل مسئله باید به آنالیز مشکل، شناخت اجزا مشکل، ارائه راه حل و اجرای آن و همچنین ارزیابی راه حل پرداخت. کارفرمایان تنها کارمندانی را نمی‌خواهند که فقط به طور انتقادی به مسائل فکر کنند. بلکه آنها از کارمندان خود انتظار ارائه راه حل‌هایی عملی دارند.
برای بهبود ظرفیت حل مسأله باید توانایی‌های زیر را در خود تقویت کنید:
• توجه به جزئیات
• توانایی تصمیم‌گیری
• توانایی ارزیابی
• شناسایی الگوها
• نوآوری
• استدلال استقرایی و قیاسی
• امکان انطباق مسائل با یکدیگر
• هوش هیجانی
• آشنایی با بهینه سازی
• توانایی ادغام یا بازسازی یک موضوع
• هوش تجاری
• برنامه‌ریزی استراتژیک
نویسنده: دکتر غلامرضا قجاوند - مدیر گروه نیازسنجی و مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان
نظر شما :